|
Wielu historyków napisze potem, po dziesięcioleciach, że tego i tak nie sposób było zatrzymać, że wola walki przeciw znienawidzonemu wrogowi, że wola odzyskania wolności, wyzwolenia Warszawy, wyzwolenia Rzeczypospolitej była tak silna, że tego nie dało się zatrzymać, nie było innego wyjścia – że ta energia, to wielkie pragnienie wolności musiało znaleźć swoje ujście, musiało się urzeczywistnić.
I urzeczywistniło się. Choć w niezwykle trudnych warunkach. Nie sądzę, by ktokolwiek tamtego 31 lipca 1944 roku przypuszczał, że ta największa w dziejach Rzeczypospolitej bitwa armii podziemnej będzie też najdłuższa, bo będzie trwała 63 dni. Nikt sobie w tamtym momencie chyba nawet tego nie wyobrażał, bo przecież powstańcy w większości nie mieli broni. To była wola wolności, wola niepodległości. Jakże głęboko ona tkwi w naszym narodzie przez pokolenia.
Trzy polskie sierpnie XX wieku – ten pierwszy 1920 roku, gdy tu, pod Warszawą, w wielkiej bitwy przechylają się losy wielkiej wojny polsko-bolszewickiej. Bohaterskie piersi i skrwawione dłonie polskich żołnierzy – w ogromnej części ochotników chcących żyć w wolnej Polsce – zwyciężają mimo bólu, strachu, strat. To byli ich rodzice – matki i ojcowie. Czyi? Dziewcząt i chłopców, którzy potem stanęli do Powstania Warszawskiego.
Powstanie było dziełem pokoleń, dlatego że to oni – ci, którzy w 1920 roku zwyciężyli, utrzymując wolność i niepodległą Polskę – wychowali potem swoje dzieci tu, w Warszawie, w tak silnej miłości ojczyzny, tak wielkiej miłości wolności, tak wielkiej woli swobodnego życia, w tak wielkim poczuciu suwerenności, że ci młodzi nie wahali się zaryzykować wszystkiego, z życiem włącznie, by tę wolność odzyskać. Aby odzyskać swoje miasto i swoją ojczyznę. Byli gotowi zapłacić każdą cenę.
A potem oni, ci, którzy przeżyli, w mrokach komunizmu, mimo że tej wolności im nie dano, w miłości do niej wychowali kolejne pokolenie – to, które było potem pokoleniem Sierpnia’80 roku i strajków, które ostatecznie doprowadziły do powstania Solidarności, a potem do upadku komunizmu i – w całej Europie – żelaznej kurtyny.
Zaryzykuję tezę, że nie byłoby tych sierpni, gdyby nie wcześniejsze powstania, które – choć w większości nie powiodły się – zawsze pokazywały niezłomnego ducha naszego narodu. Kolejne pokolenia nie mogły sobie pozwolić na to, by zapisać się w historii jako te, które szły przez życie z opuszczoną głową. Dzięki nim wszystkim mamy dziś wolną Polskę, którą możemy się cieszyć. Cieszymy się nią dzięki żołnierzom 1920 roku, dzięki powstańcom warszawskim, dzięki robotnikom, którzy strajkowali w 1980 roku i później. Zapisaliście się wszyscy w historii.
W historii Warszawy zapisało się całe jej społeczeństwo. To była niezwykle specyficzna bitwa, bo nie miała prawdziwego frontowego zaplecza. Prawdziwe frontowe zaplecze to przecież to, gdzie można naprawdę spokojnie odpocząć, gdzie żołnierz może zdjąć buty, położyć się do łóżka, gdzie może się zregenerować po służbie, by mógł wrócić potem do walki. Tutaj tego nie było. Nieprzyjaciel był dookoła. Powstańcy – żołnierze powstania – spali w butach. Jeżeli w ogóle można było spać. To były 63 dni dla większości z nich zupełnie bez wypoczynku.
A jednak walczyli do samego końca i do samego końca byli wspierani przez zaplecze, które mogli mieć – (…) które dawało im serce. To była ludność Warszawy. To byli ci, którzy przygarniali powstańców, gotowali dla nich posiłki, wspierali ich i ściskali ich ręce, to byli ci, którzy trwali w koszmarnych warunkach w piwnicach domów. To byli ci, których Niemcy mordowali – choćby na warszawskiej Woli, ale przecież także we wszystkich innych dzielnicach. Oni wszyscy są bohaterami tamtego sierpnia, a potem września. Oni wszyscy są bohaterami Warszawy i Rzeczypospolitej.
(…) Gdy patrzy się na zdjęcia z Powstania Warszawskiego, gdy patrzy się na twarze tych chłopców i dziewcząt silnych jak stal, to z ich twarzy emanuje jasność. Najczęściej emanuje uśmiech. Są to twarze ludzi wolnych, patriotów, dzieci Warszawy – wiernych córek i synów Rzeczypospolitej.
Miejmy nadzieję – my, kolejne młodsze pokolenia i te, które przyjdą po nas – że zawsze będziemy umieli sprostać ich pamięci, temu wielkiemu zadaniu, które nam zostawiają.
Cześć i chwała bohaterom! Niech żyją powstańcy warszawscy! Niech żyje Warszawa i wszyscy jej mieszkańcy! Niech żyje Rzeczpospolita!
Apel Pamięci Andrzeja Dudy, Prezydenta RP
(Warszawa, 1 sierpnia 2021, fragmenty)
|
